जन्मजात बाळाला नाळ असते. नाळ म्हणजे आईकडून बाळाला पोषण देणारी रचना. निसर्गाने बाळ पोटात असताना त्याला पोषण देण्यासाठी केलेली एक तरतूद. ही नाळ आई आणि बाळाला जोडून ठेवते. आणि बाळ बाहेरच्या जगात जेव्हा येतं तेव्हा डॉक्टर ही नाळ कापतात. परदेशात ती बाळाच्या वडिलांनी कापायची वैगरे पद्धत आहे असं तुम्ही ऐकलंही असेल. तर ह्या कापलेल्या नाळेचा थोडा भाग बाळाच्या बेंबीला तसाच असतो. तेव्हा ह्याची काळजी कशी घ्यायची ते पाहू.

TABLE OF CONTENT

बाळाच्या नाळेची काळजी कशी घ्याल??

साधारण बाळाची नाळ ही चवथ्या किंवा सातव्या दिवशी गळून पडते. तोवर ती नाळ आणि त्याला डॉक्टरांनी लावलेला चिमटा बाळाच्या पोटावर बेंबीच्या ठिकाणी असतो. तोपर्यंत बाळाला थोडं नाजूक पणेच आपण हाताळतो. तसं त्याला त्याचा त्रास होत नाही पण त्यात कोणते infection होणार नाही, पाणी शक्यतो आत राहणार नाही अंघोळीनंतर ह्याची काळजी घेणे गरजेचे असते. साधारण बाळांना अंघोळ घालणाऱ्या बायकांना त्याची सवय असते. पण तुम्ही घरी अंघोळ घालणार असाल तर ह्याची काळजी घ्या.अथवा नाळ गळेपर्यंत sponjing करु शकता.

नाळेच्या ठिकाणी कोणते infection होऊ नये म्हणून doctor नेओस्प्रिन powder लिहून देतात. प्रत्येक डॉक्टर नुसार तिचा ब्रँड किंवा नाव थोडंफार बदलू शकतं पण ही तुमच्या डॉक्टरांनी recommend केलेली powder नाळेसाठी वापरणं गरजेचे आहे. अंघोळी नंतर किंवा sponjing नंतर ही powder बाळाच्या बेंबीच्या ठिकाणी नाळेभोवती घालत जा. दिवसातून दोनदा सकाळ संध्याकाळ वापरण्यास हरकत नाही.

नाळ गळून गेल्यानंतर बाळाच्या बेंबी ची काय काळजी घ्याल?

बाळाची बेंबी नाळ गळल्यावर स्पष्ट दिसेल. त्यावर सुद्धा अंघोळी नंतर साधारण महिनाभर तरी नेओस्प्रिन पावडर लावत जा. अंघोळी नंतर पाणी राहणार नाही ह्याची काळजी घ्या. आता बाळाला अंघोळ घालणाऱ्या बायका नाळ गळून गेली कि बाळाला अंघोळी नंतर पोटपट्टा बांधतात. हा पोटपट्टा फार घट्ट नसतो. केवळ वर येणारी बाळाची बेंबी वर येऊ नये म्हणून ही काळजी घेतली जाते. हा पोटपट्टा कॉटनच्या मऊ फडक्याचा असतो. अंघोळ झाली कि धुरी घेऊन झाल्यावर साधारणपणे बांधतात. व पहिली शु होऊन ओला झाला कि काढून टाकतात.

नाळ गळून गेल्यावर अतिरिक्त काळजी कशी घ्याल?

नाळ गळून गेल्यावर, बाळाच्या बेंबीच्या ठिकाणी एक छोटासा जखमेशी प्रमाण दिसून येते. ह्या भागाची काळजी घेणे महत्त्वाचे आहे:

1. ते पाण्यापासून कोरडे ठेवा:
   बेंबीच्या भागात जास्त पाणी जाणं टाळा. अंघोळ झाल्यावर सौम्य पद्धतीने तो भाग कोरडा करा. जास्त ओलावा संसर्ग वाढवू शकतो.
2. कॉटन स्वॅब किंवा पॅड वापरा:
   हाताऐवजी, बाळाच्या बेंबीवर औषध किंवा पावडर लावण्यासाठी सॉफ्ट कॉटन स्वॅब वापरा. यामुळे स्वच्छता राखली जाऊ शकते आणि कोणतीही चिळपिल किंवा इरिटेशन होणार नाही.
3. झब्ब्यात ध्यान ठेवा:
   बाळाला नेहमी हळुवार आणि सोड्या कपड्यात घाला. घट्ट कपडे वापरणे बेंबीच्या भागावर घर्षण करू शकतात आणि संसर्ग होण्याची शक्यता असू शकते.
4. संसर्गाचे लक्षण पहा:
   बेंबीच्या भागात लालसरपणा, सूज, वास येणे किंवा अत्याधिक रक्तस्त्राव यासारखी लक्षणे दिसली, तर त्वरित आपल्या बालरोगतज्ञांशी संपर्क साधा.
5. अंघोळी नंतर बाळाला न आंघोळेच्या पाण्यात घाला:
   बाळाच्या नाळ गळून गेल्यावर, त्याला नियमित अंघोळ देण्यास हरकत नाही, पण बेंबीच्या भागाला ओलं राहू देणे टाळा.

नाळेविशेष :

आपल्याकडे नाळ गळून गेली कि तुळशी मध्ये किंवा घरातील एका झाडाखाली किंवा गावाबाहेर वडाखाली पुरायची पद्धत आहे.

आजकाल stem cell preservation ची पद्धत आहे, ज्यात नाळे मधील पेशीचे preservation होते ज्याने भविष्यात गरज पडल्यास बाळाचे आजार बरे करण्यास मदत होते. बऱ्याच संस्था सध्या पैसे घेऊन ह्या service देतात. त्याचे annual चार्जेस आकारले जातात.हा उपाय अवलंबताना खात्रीशीर संस्थेची निवड करा.

नाळेच्या सांस्कृतिक महत्वाची माहिती

बहुतांश भारतीय संस्कृतीत नाळ गळून गेल्यावर तिचे विशिष्ट ठिकाणी पुरण्याची परंपरा आहे. काही ठिकाणी, तुलशीच्या झाडाखाली किंवा वडाच्या झाडाखाली नाळ पुरली जाते. याला धार्मिक महत्त्व आहे आणि हे एक शुभ चिन्ह मानले जाते.

आधुनिक दृष्टिकोन:

आजकाल, काही कुटुंबे नाळेच्या रक्षणासाठी स्टेम सेल बँकिंगची निवड करतात. याच प्रक्रियेमध्ये नाळेतील पेशींचं संकलन करून त्या भविष्यात बाळाच्या आरोग्याच्या आवश्यकता साठी वापरता येतात. नाळेतील स्टेम सेल्स (कोशिकांचे मूलभूत रूप) ह्या पेशी भविष्यात विविध प्रकारच्या गंभीर आजारांवर उपचार करण्यासाठी उपयोगी पडू शकतात, जसे की कर्करोग, रक्तविकार, इ. त्यांना पुनर्निर्मिती क्षमता असते, जी नवनवीन उपचार पद्धतींमध्ये अत्यंत महत्त्वाची ठरू शकते.

स्टेम सेल बँकिंगचे फायदे:

1. दीर्घकालीन आरोग्य संरक्षण:
   नाळेतील स्टेम सेल्स विविध प्रकारच्या रोगांवर उपचार करण्यात मदत करतात. जसे की, कर्करोग, ल्यूकेमिया, अॅल्जाइमर, डायबिटीज आणि हार्ट डॅमेज यांसारख्या गंभीर आजारांवर उपचार होऊ शकतात.
2. सर्वोत्तम उपचारासाठी साठवण:
   स्टेम सेल्सचे भविष्यकालीन उपचारांसाठी महत्त्व असू शकते, कारण त्यांचा उपयोग भविष्यात बाळाच्या आरोग्याच्या समस्यांवर उपचार करण्यासाठी केला जाऊ शकतो. बाळाच्या जिवंत स्टेम सेल्सच्या कलेक्शनमुळे त्याला त्याच्याच पेशींचा उपचार मिळतो, ज्यामुळे अँटीबॉडी रिएक्शनचा धोका कमी होतो.
3. आजाराच्या सुरुवातीच्या टप्प्यांमध्ये वापर:
   स्टेम सेल्सचा वापर कर्करोग किंवा रक्तविकार यांसारख्या आजारांवर उपचार करण्यासाठी लवकर करता येतो. कधीकधी या पेशी भविष्यातील थेरपी साठी उपयुक्त ठरू शकतात.
4. परिवारातील इतर सदस्यांसाठीही उपयोगी:
   कधीकधी, नाळेतील स्टेम सेल्स इतर कुटुंबीयांसाठी सुद्धा उपयुक्त ठरू शकतात, विशेषत: जरी ते लहान वयात किंवा पॅटींटसाठी सुसंगत असू शकतात.

स्टेम सेल बँकिंग प्रक्रिया:

1. नाळ संकलन:
   जन्माच्या वेळी, बाळाची नाळ कापल्यावर, नाळेतील रक्त आणि पेशी संकलित केली जातात. या संकलनासाठी साधारणपणे ज्या रूग्णालयात बाळाचा जन्म होतो, तिथेच एक स्टेम सेल बँक असणे आवश्यक आहे. संकलन हा एक सोपा आणि दर्दरहित प्रक्रिया आहे.
2. पेशींचे परीक्षण:
   संकलित केलेल्या नाळेतील पेशींचं योग्य प्रकारे परीक्षण केलं जातं. यामध्ये पेशींच्या गुणवत्तेची तपासणी केली जाते.
3. पेशींची साठवण:
   नाळेतील स्टेम सेल्स पूर्णपणे प्रक्रिया करून, गहिर्या शीतगृहात (cryogenic storage) सुरक्षितपणे साठवली जातात. हे स्टेम सेल्स २० ते २५ वर्षे सुरक्षित ठेवता येतात.
4. भविष्यातील वापर:
   भविष्यात जर बाळाला कोणत्याही प्रकारच्या आजारामुळे उपचाराची आवश्यकता झाली, तर त्या पेशींचा उपयोग त्याच्या उपचारासाठी केला जाऊ शकतो.

स्टेम सेल बँकिंग एक महागडी सेवा असू शकते, पण त्याच्या फायदेशीर परिणामांची विचार करत, बऱ्याच कुटुंबांसाठी ही एक उपयुक्त आणि सुरक्षित पर्याय ठरू शकते. तरी, या सेवेला वापरण्यापूर्वी, योग्य संस्थेची निवड करणे आणि त्याचा खर्च समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.

आणखी काही प्रश्न असल्यास मला ई-मेल करा. तुमच्या प्रतिक्रिया कळवा. Email id खाली देतं आहे.

ई-मेल id :aaipanblog2@gmail.com

संदर्भ हे विश्वासार्हतेचं प्रतीक!

BabyCenter.com “Everything to know about your baby’s umbilical cord“

WebMD.com “Should You Bank Your Baby’s Cord Blood?”

१. बाळाच्या नाळेची काळजी का आवश्यक आहे?

कारण नाळ सुटेपर्यंत ते जागा उघडी असते, जिथून संसर्ग होण्याचा धोका असतो. स्वच्छता आणि कोरडेपणा राखणे आवश्यक आहे.

२. नाळ आपोआप कधी गळते?

✅ सामान्यतः ५ ते १५ दिवसांत नाळ आपोआप गळते.

३. नाळेची योग्य काळजी कशी घ्यावी?

स्वच्छ आणि कोरडी ठेवा.

नाळेला झाकू नका किंवा बांधू नका.

डायपर नाळेपासून दूर ठेवा किंवा खाली फोल्ड करा.

पाण्याने भिजवू नका — स्पंज बाथ द्या.

हात धुऊनच हाताळा.

4. कधी डॉक्टरांकडे जावं?

खालील लक्षणं दिसल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या:

बाळ फार रडणं किंवा तळमळणं

नाळेभोवती लालसरपणा, सूज

पूसारखा स्राव किंवा दुर्गंधी

ताप येणं

5. नाळ पडल्यावर काय करावं?

नाळ पडल्यावरही १-२ दिवस स्वच्छता राखा. जखम पूर्ण सुकली की सामान्य स्नान चालू शकते.